برای داشتن سلامت روحی و جسمی رعایت رژیم غذایی سالم بسیار حائز اهمیت است. در این میان برخی افراد به دلیل شرایط جسمانی خود و بروز برخی بیماری‌ها لازم است که بیش از پیش رژیم غذایی خود را کنترل کنند. زمانی که روده کوچک گلوتن موجود در غذاها را به عنوان عامل مزاحم تشخیص دهد با واکنش سیستم ایمنی همراه خواهد بود. گلوتن نوعی پروتئین است که در گندم، جو و چاودار وجود دارد. در این قسمت از لینامگ قرار است نگاهی داشته باشیم به این موضوع و بایدها و نبایدهای رژیم غذایی بیماران سلیاکی را بررسی خواهیم کرد. اگر کنجکاوید که درباره این موضوع بیشتر بدانید تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
گلوتن چیست؟
گلوتن در واقع پروتئینی است که در گندم، چاودار، جو و برخی دیگر از انواع غلات وجود دارد. گلوتن به طور طبیعی در این قبیل مواد غذایی وجود دارد با این حال می‌توان این ماده را استخراج و تغلیظ کرد تا به سایر خوراکی‌ها و فرآورده‌های صنعتی نیز افزوده شود. افزودن گلوتن به سایر غذاها باعث میشود که پروتئین، طعم و بافت آنها دستخوش تغییر شود.
واژه glue در مفهوم گلوتن در واقع به این واقعیت اشاره دارد که گلوتن مثل یک چسب عمل می‌کند و باعث میشود که غذاها شکل خود را حفظ کنند. گلوتن به عنوان یک عامل متصل‌کننده برای نگه‌داشتن غذاهای فرآوری‌شده در کنار هم نیز عمل کرده و به آنها شکل می‌دهد.
بیماری سلیاک و گلوتن
بیماری سلیاک یک بیماری خودایمنی است؛ به این معنا که سیستم ایمنی به اشتباه بافت سالم را به عنوان موجود بیگانه تشخیص داده و مورد هدف قرار می‌دهد. در بیماری سلیاک سیستم ایمنی گلوتن موجود در غذاها را به عنوان تهدید تشخیص می‌دهد و به همین دلیل به آن حمله می‌کند. در این حمله بافت روده کوچک آسیب می‌بیند. از آنجا که مواد مغذی از طریق بافت روده کوچک جذب میشود در بیماری سلیاک بافت روده آسیب دیده و در نتیجه جذب و استفاده از مواد مغذی و ویتامین‌ها با مشکل رو به رو میشود.
به طور دقیق مشخص نیست که چرا سیستم ایمنی برخی افراد به گلوتن واکنش نشان می‌دهد با این حال گفته میشود که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی در این قضیه نقش دارند.
بیماری سلیاک می‌تواند شامل این علائم باشد: اسهال، دل‌درد، نفخ، سوءهاضمه و یبوست باشد. علاوه بر این موارد، کاهش وزن ناخواسته، خستگی به علت عدم دریافت مواد مغذی و آسیب عصبی نیز از دیگر علائمی است که در بیماری سلیاک تشخیص داده شده‌اند.
رژیم غذایی بدون گلوتن در بیماران سلیاکی
هنگامی که بیماری سلیاک در فرد تشخیص داده شود آن وقت باید به پزشک متخصص تغذیه مراجعه کرد. متخصص تغذیه با اطلاعاتی که از بیماری سلیاک به بیمار ارائه می‌دهد تلاش می‌کند تا یک رژیم غذایی بدون گلوتن که مخصوص بیماران سلیاکی است را در اختیار بیمار قرار دهد. متناسب با شرایط افراد برنامه غذایی بدون گلوتن به بیماران سلیاکی داده میشود و اطمینان حاصل میشود که بیماران سلیاکی تمام مواد مغذی لازم را در رژیم جدید خود دریافت خواهند کرد.
بیماران سلیاکی نمی‌توانند از غذاهای حاوی چاودار، جو و گندم استفاده کنند. حتی مصرف مقدار کمی از گلوتن می‌تواند منجر به بروز علائم دردناک و ناخوشایند شود. گفته میشود که درصورت ادامه‌ی مصرف گلوتن در بیماران سلیاکی بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان و یا برخی انواع سرطان نیز محتمل خواهد بود.
بیماران سلیاکی یا باید مواد غذایی دارای گلوتن را حذف کنند یا از نسخه‌های بدون گلوتن آن مواد غذایی استفاده کنند مثل نان، آرد و پاستاهای بدون گلوتن. بسیاری از غذاها همچون گوشت، سبزیجات، پنیر، سیب‌زمینی و برنج به طور طبیعی فاقد گلوتن هستند بنابراین بیماران سلیاکی محدودیتی برای مصرف این مواد غذایی ندارند.
غذاهای مجاز در بیماری سلیاک
برخی از غذاهای مجاز در بیماری سلیاک عبارتند از: اکثر فرآورده‌های لبنی مثل پنیرها، کره و شیر، میوه‌ها و سبزیجات، گوشت، ماهی، سیب‌زمینی، برنج، آردهای بدون گلوتن مثل آرد برنج، کینوا، آجیل و دانه‌های روغنی، قهوه، چای، پاپریکا، نمک و زنجبیل.
غذاهای ممنوع در بیماری سلیاک
مواد غذایی که در بیماری سلیاک لازم است از آنها اجتناب کرد عبارتند از: نان‌های حاوی گلوتن، پاستا و ماکارونی، غلات صبحانه، بیسکویت‌ها و کراکرها، کیک‌ها، مایونز و سس‌های سالاد.
در پایان امیدواریم این دانستنی‌ها درباره بیماری سلیاک برایتان مفید بوده باشد.
